Kapı
SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI (EDEBİYATI CEDİDE)
Servet-i Fünun edebiyatı 1896-1901 yılları arasında filizlenen ve biten bir edebiyattır.Yaşça da birbirine yakın kişiler,ortak bir duyarlılıkla ve üslupta birleşirler.Recaizade Mahmut Ekrem’in çabasıyla bu gençler Servet-i Fünun dergisi çevresinde toplanmıştır.Dergi ,Hüseyin Cahit’in P.Lacombe adlı fransız yazarından çevirdiği edebiyat ve hukuk yazısında 1789 Fransız devriminin sözü geçmesi nedeniyle kapatılıncaya kadar bu edebiyatın sözcülüğünü yapmayı sürdürür.Derginin kapatılması servet-i Fünun edebiyatında bitişidir.
SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ
*Tanzimat dönemimdeki kanun ,hak ,adalet,gibi kavramlar bu dönemde terk edildi.
*Aşk ,üzüntü,tabiat güzellikleri ,karamsarlık,şahsi hayaller, ve melankoli konularını işler.
*Fransız edebiyatını örnek aldılar,edebiyat Avrupai bir nitelik kazandı.
*Dil ağır ve süslüdür.
*Şiirde aruz veznini kullanmışlardır.
*Nazmı nesre yaklaştırmıştır.
*Beyit bütünlüğü yerine konu bütünlüğü sağlanmıştır.
*Şiirin konusunu genişletmişlerdir.
*Kafiye kulak içindir,görüşünü savunmuşlardır.
*Hikaye ve romanda başarılı örnekler verilirken tiyatroda gerileme olmuştur.
*Bu dönem sanatçıları toplumdan kopuktur. Oluşturulan edebiyata salon edebiyatı denir.
*Şiirde biçim yeniliğine gidilmiş ve batı şiirinden alınmış sone, terza-rima gibi yeni biçimler kullanılmıştır.
*Bu dönem eserlerinde olaylar İstanbul dışına taşmaz, içinde gerçekleşir.
DÜZYAZI
*Düzyazı en başarılı türler roman ve öyküdür.
*Roman tekniği gelişir.Okuru eğitme tutumundan vazgeçilir.Yazar ortada değildir ,kişiler kendi dilleri ve dünya görüşleriyle yaşarlar.
*Roman ve öykü konuları hayalden değil,gözlem olanakları içine giren yaşamdan alır.
*Roman ve öyküde ruh çözümlemelerine önem verilir;böylece edebiyatımız insana doğru bir gelişme kazandırır.
*Yazar gözlemini ve yarattığı yaşamları İstanbul’a sınırlı tutar.
*Kahramanlar okumuş ,seçkin , sanatsever,alafranga ve rahat kişilerdir.
*Edebiyat tarihi ve felsefe alanında hiçbir çalışma yoktur.
BATI EDEBİYATINDAN ALINAN NAZIM ŞEKİLLERİ
SONE
*Genel olarak kısa şiir ,türkü demektir.
*İki dörtlük ve iki üçlükten oluşan ,özel bir uyak düzeni olan nazım şeklidir.
*Tevfik Fikret ve Canap Şahabettin bu türün örnekleridir.
*Kafiye örgüsü :abab,abba,ccd,eed
TERZA-RİMA
*Üçlü kıtalardan oluşan ve en sonu tek dizeye bağlanan bir nazım şeklidir.
*İtalyan edebiyatında mahsustur.
*Kafiye örgüsü:aba,bcb,cdc,d
SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI SANATÇILARI
TEVFİK FİKRET
(1867-1915)
*Şiirlerinde ferdi konuları işlemiştir.
*Servet-i Fünun dergisi dışında yazdıkları şiirlerinde toplumsal konuları işlemiştir.
*Ferdiyetçilikten toplumculuğa kayan bir sanat anlayışı vardır.
*Toplum için sanat anlayışıyla yazdığı şiirlerinde , hürriyet ve medeniyet temalarını işlemiştir.
*Aruzu Türkçe’ye başarıyla uygulamıştır.
*Serbest müstezatı geliştirmiş ,sone ve terza rimayı yakınlaşmıtır.
*Şiirde dil ve ahenge büyük önem verir.
*Şekil yönüyle parnasizmin tesirindedir.
*Süslü ,sanatlı,ağır bir dili vardır.
Eserleri:Doksanbeşe Doğru ,Tarih-i Kadim , Haluk’un Defteri ,Şermin,Rübabın Cevabı dır.
*NOT:Şermin isimli şiir kitabındaki şiirlerini hece vezniyle yazmıştır.Bu şiirlerin hepsi çocuk şiirleridir.
CENAP ŞAHABETTİN
(1870-1934)
*Asıl mesleği doktorluktur.
*Fransız sembolistlerin etkisindedir.
*Şiirde ahenk oluşturmaya çalışır,kelimeleri müzikal değerlerine göre seçer.
*Dili süslü ve ağırdır.Bolca sıfat tamlaması kullanır.
*Serbest müstezatı kullanmıştır.Bir şiirde birden fazla vezin kullanır.
*Sanat sanat içindir.görüşünü benimser.
*Aşk ve tabiat temalarını işler.
*Şiirlerinde iç dünyayla dış dünyayı birleştirip bir kompozisyon halinde sunar.
*Düz yazıları çok ünlüdür.
Eserleri:Şiirlerini kitap halinde bastıramamıştır.Ancak askeri tıbbıyedeyken yazdığı şiirlerini Tamat adlı şiir kitabında toplamıştır.
Gezi türü :Hac yolunda ,Avrupa Mektupları ve Suriye Mektupları
Diğer Nesir Eserleri:Nesr-i Harp ,Evrak-ı Eyyam,Nesr-i Sulh’tur.
Yalan ve körebe de tiyatrolarıdır.
Tiryaki sözler adlı eserinde vecizeleri vardır.
HALİT ZİYA UŞAKLIGİL
(1867-1945)
*Avrupai anlamda ilk roman yazarıdır.
*Eserlerinde realizmin tesiri vardır.
*Süslü ,sanatlı ,ağır bir dili vardır;fakat dili başarıyla kullanır.
*Alışılmıştan farklı bir cümle düzeni vardır.
*Kahramanlarını aydın kişilerden oluşur.Bunları yaşadıkları çevreye uygun olarak anlatır.
*Romanlarında olaylar yalnız İstanbul da geçerken ,hikayelerinde Anadolu ve köylerde geçer.
Eserleri:Romanları:Nemide ,Bir Ölünün Defteri , Ferdi ve Şürekasu ,Mai ve Siyah, Kırık Hayatlar
Hikayeleri :İzmir Hikayeleri ,Aşka Dair ,Onu Beklerken ,Kadın Pençesi
Hatıra:Kır Yıl ,Saray ve Ötesi
MEHMET RAUF
(1875-1931)
*Roman ,hikaye ve tiyatro türünde eserler vermiştir.
*Romantik duyguları ,hayalleri ve aşkları işlemiştir.
*Eserlerinde sosyal hayata pek yer vermemiştir.
*Psikolojik tahlillere büyük önem verir.Ruh tahlillerinde de başarılıdır.
*İlk psikolojik roman yazarıdır.Eylül isimli eserinde yasak aşkı konu alır.Romanın şahıs kadrosu dardır.
Eserleri:Eylül,Genç Kız Kalbi ,Son Yıldız ,Define, Kan Damlası
HÜSEYİH CAHİT YALÇIN
(1874_1957)
*Hikaye ve romanlarında gözleme yer veren tasvir ve tahlillerde derinleşmeyen gerçekçi bir yazardır.
*Dili sade ,anlatımı özenti ve süsten uzaktır.
*Eski edebiyata karşı batı edebiyatını savunur.
*Hikaye ,roman ,eleştiri yazarı ve gazeteci olarak bilinir.
Eserleri:Hikayeleri: Hayat-ı Muhayyel ,Niçin Aldatırmış?,Hayat-ı Hakikiye Sahneleri
Romanları:Nadide,Hayal içinde
Anıları :Edebi Hatıralar ,Malta Adasında, Meşrutiyet Hatıraları
Servet-i fünun döneminde yazdığı eleştirilerini de kavgalarım adlı eserinde toplamıştır.
TOPLULUK DIŞINDAKİ SANATÇILAR
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR
(1864-1944)
*Naturalizm’in temsilcisidir.
*Ahmet Mithat geleneğini sürdürür.
*Dili sadedir.
*Kahramanlarını çevrelerinin diliyle konuşturur.
*Eserlerinde taklitlere yer verir.
*İstanbul’un iç mahallelerindeki hayat tarzını hikaye ve romanlarında karikatürize eder.Bu yönüyle sokağı edebiyata getiren sanatçı kabul edilir.
*Gözleme ve çevre tasvirine büyük önem verir.
*Romanlarında sosyal tenkide yer verir.
*Romanları teknik yönde kusurludur.
*Romanlarında gereksiz bilgiler verir.
*Romanın akışını keserek araya girer.
Eserleri:Şık ,Şıp Sevdi ,Mürebbiye,Metres , Tesadüf Ben Deli Miyim?,Nimetşinas,Kuyruklu Yıldız Altında İzdivaç
MEHMET AKİF ERSOY(1873-1936)
*Kaynağı İslam dini olan ,imani şiirleri ve manzum hikayeleri ile tanınır.
*Türk şiirine gerçek realizmi getirmiştir.
*Aruzu Türkçe’ye büyük bir ustalıkla uygular.
*Nazım nesre yaklaşmıştır.
*Dini lirizm şiirinin özelliğidir.
*Gözlem önemlidir.Eserlerinde canlı tablolar çizer,şiirinin konularını günlük olaylardan alır.
*Eserleri:Tüm şiirlerini Safahat adlı kitapta toplamıştır
Safahat ,Süleymaniye Kürsüsünden ,Hatıralar , Asım ,Gölgelerdir.
AHMET RASİM
(1864-1932)
*Şiir ,öykü,okul kitapları ,tarih ve bilim konularında eserler yazmıştır.
*Renkli ,canlı bir anlatımı vardır.
*Eserlerinde İstanbul’u özellikle de Beyoğlu’nu anlatmıştır.
*Kısa ve canlı bir cümle yapısı vardır.
*Yazılarını dönemimdeki bütün yayın organlarına göndermiştir.
*Eserleri:Geceleri,Ömr-i Edebi ,Şehir Mektupları , Eşkal-i Zaman ,Gülüp ağladıklarım,Falaka, Ramazan sohbetleri
Servet-i Fünun edebiyatı 1896-1901 yılları arasında filizlenen ve biten bir edebiyattır.Yaşça da birbirine yakın kişiler,ortak bir duyarlılıkla ve üslupta birleşirler.Recaizade Mahmut Ekrem’in çabasıyla bu gençler Servet-i Fünun dergisi çevresinde toplanmıştır.Dergi ,Hüseyin Cahit’in P.Lacombe adlı fransız yazarından çevirdiği edebiyat ve hukuk yazısında 1789 Fransız devriminin sözü geçmesi nedeniyle kapatılıncaya kadar bu edebiyatın sözcülüğünü yapmayı sürdürür.Derginin kapatılması servet-i Fünun edebiyatında bitişidir.
SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ
*Tanzimat dönemimdeki kanun ,hak ,adalet,gibi kavramlar bu dönemde terk edildi.
*Aşk ,üzüntü,tabiat güzellikleri ,karamsarlık,şahsi hayaller, ve melankoli konularını işler.
*Fransız edebiyatını örnek aldılar,edebiyat Avrupai bir nitelik kazandı.
*Dil ağır ve süslüdür.
*Şiirde aruz veznini kullanmışlardır.
*Nazmı nesre yaklaştırmıştır.
*Beyit bütünlüğü yerine konu bütünlüğü sağlanmıştır.
*Şiirin konusunu genişletmişlerdir.
*Kafiye kulak içindir,görüşünü savunmuşlardır.
*Hikaye ve romanda başarılı örnekler verilirken tiyatroda gerileme olmuştur.
*Bu dönem sanatçıları toplumdan kopuktur. Oluşturulan edebiyata salon edebiyatı denir.
*Şiirde biçim yeniliğine gidilmiş ve batı şiirinden alınmış sone, terza-rima gibi yeni biçimler kullanılmıştır.
*Bu dönem eserlerinde olaylar İstanbul dışına taşmaz, içinde gerçekleşir.
DÜZYAZI
*Düzyazı en başarılı türler roman ve öyküdür.
*Roman tekniği gelişir.Okuru eğitme tutumundan vazgeçilir.Yazar ortada değildir ,kişiler kendi dilleri ve dünya görüşleriyle yaşarlar.
*Roman ve öykü konuları hayalden değil,gözlem olanakları içine giren yaşamdan alır.
*Roman ve öyküde ruh çözümlemelerine önem verilir;böylece edebiyatımız insana doğru bir gelişme kazandırır.
*Yazar gözlemini ve yarattığı yaşamları İstanbul’a sınırlı tutar.
*Kahramanlar okumuş ,seçkin , sanatsever,alafranga ve rahat kişilerdir.
*Edebiyat tarihi ve felsefe alanında hiçbir çalışma yoktur.
BATI EDEBİYATINDAN ALINAN NAZIM ŞEKİLLERİ
SONE
*Genel olarak kısa şiir ,türkü demektir.
*İki dörtlük ve iki üçlükten oluşan ,özel bir uyak düzeni olan nazım şeklidir.
*Tevfik Fikret ve Canap Şahabettin bu türün örnekleridir.
*Kafiye örgüsü :abab,abba,ccd,eed
TERZA-RİMA
*Üçlü kıtalardan oluşan ve en sonu tek dizeye bağlanan bir nazım şeklidir.
*İtalyan edebiyatında mahsustur.
*Kafiye örgüsü:aba,bcb,cdc,d
SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI SANATÇILARI
TEVFİK FİKRET
(1867-1915)
*Şiirlerinde ferdi konuları işlemiştir.
*Servet-i Fünun dergisi dışında yazdıkları şiirlerinde toplumsal konuları işlemiştir.
*Ferdiyetçilikten toplumculuğa kayan bir sanat anlayışı vardır.
*Toplum için sanat anlayışıyla yazdığı şiirlerinde , hürriyet ve medeniyet temalarını işlemiştir.
*Aruzu Türkçe’ye başarıyla uygulamıştır.
*Serbest müstezatı geliştirmiş ,sone ve terza rimayı yakınlaşmıtır.
*Şiirde dil ve ahenge büyük önem verir.
*Şekil yönüyle parnasizmin tesirindedir.
*Süslü ,sanatlı,ağır bir dili vardır.
Eserleri:Doksanbeşe Doğru ,Tarih-i Kadim , Haluk’un Defteri ,Şermin,Rübabın Cevabı dır.
*NOT:Şermin isimli şiir kitabındaki şiirlerini hece vezniyle yazmıştır.Bu şiirlerin hepsi çocuk şiirleridir.
CENAP ŞAHABETTİN
(1870-1934)
*Asıl mesleği doktorluktur.
*Fransız sembolistlerin etkisindedir.
*Şiirde ahenk oluşturmaya çalışır,kelimeleri müzikal değerlerine göre seçer.
*Dili süslü ve ağırdır.Bolca sıfat tamlaması kullanır.
*Serbest müstezatı kullanmıştır.Bir şiirde birden fazla vezin kullanır.
*Sanat sanat içindir.görüşünü benimser.
*Aşk ve tabiat temalarını işler.
*Şiirlerinde iç dünyayla dış dünyayı birleştirip bir kompozisyon halinde sunar.
*Düz yazıları çok ünlüdür.
Eserleri:Şiirlerini kitap halinde bastıramamıştır.Ancak askeri tıbbıyedeyken yazdığı şiirlerini Tamat adlı şiir kitabında toplamıştır.
Gezi türü :Hac yolunda ,Avrupa Mektupları ve Suriye Mektupları
Diğer Nesir Eserleri:Nesr-i Harp ,Evrak-ı Eyyam,Nesr-i Sulh’tur.
Yalan ve körebe de tiyatrolarıdır.
Tiryaki sözler adlı eserinde vecizeleri vardır.
HALİT ZİYA UŞAKLIGİL
(1867-1945)
*Avrupai anlamda ilk roman yazarıdır.
*Eserlerinde realizmin tesiri vardır.
*Süslü ,sanatlı ,ağır bir dili vardır;fakat dili başarıyla kullanır.
*Alışılmıştan farklı bir cümle düzeni vardır.
*Kahramanlarını aydın kişilerden oluşur.Bunları yaşadıkları çevreye uygun olarak anlatır.
*Romanlarında olaylar yalnız İstanbul da geçerken ,hikayelerinde Anadolu ve köylerde geçer.
Eserleri:Romanları:Nemide ,Bir Ölünün Defteri , Ferdi ve Şürekasu ,Mai ve Siyah, Kırık Hayatlar
Hikayeleri :İzmir Hikayeleri ,Aşka Dair ,Onu Beklerken ,Kadın Pençesi
Hatıra:Kır Yıl ,Saray ve Ötesi
MEHMET RAUF
(1875-1931)
*Roman ,hikaye ve tiyatro türünde eserler vermiştir.
*Romantik duyguları ,hayalleri ve aşkları işlemiştir.
*Eserlerinde sosyal hayata pek yer vermemiştir.
*Psikolojik tahlillere büyük önem verir.Ruh tahlillerinde de başarılıdır.
*İlk psikolojik roman yazarıdır.Eylül isimli eserinde yasak aşkı konu alır.Romanın şahıs kadrosu dardır.
Eserleri:Eylül,Genç Kız Kalbi ,Son Yıldız ,Define, Kan Damlası
HÜSEYİH CAHİT YALÇIN
(1874_1957)
*Hikaye ve romanlarında gözleme yer veren tasvir ve tahlillerde derinleşmeyen gerçekçi bir yazardır.
*Dili sade ,anlatımı özenti ve süsten uzaktır.
*Eski edebiyata karşı batı edebiyatını savunur.
*Hikaye ,roman ,eleştiri yazarı ve gazeteci olarak bilinir.
Eserleri:Hikayeleri: Hayat-ı Muhayyel ,Niçin Aldatırmış?,Hayat-ı Hakikiye Sahneleri
Romanları:Nadide,Hayal içinde
Anıları :Edebi Hatıralar ,Malta Adasında, Meşrutiyet Hatıraları
Servet-i fünun döneminde yazdığı eleştirilerini de kavgalarım adlı eserinde toplamıştır.
TOPLULUK DIŞINDAKİ SANATÇILAR
HÜSEYİN RAHMİ GÜRPINAR
(1864-1944)
*Naturalizm’in temsilcisidir.
*Ahmet Mithat geleneğini sürdürür.
*Dili sadedir.
*Kahramanlarını çevrelerinin diliyle konuşturur.
*Eserlerinde taklitlere yer verir.
*İstanbul’un iç mahallelerindeki hayat tarzını hikaye ve romanlarında karikatürize eder.Bu yönüyle sokağı edebiyata getiren sanatçı kabul edilir.
*Gözleme ve çevre tasvirine büyük önem verir.
*Romanlarında sosyal tenkide yer verir.
*Romanları teknik yönde kusurludur.
*Romanlarında gereksiz bilgiler verir.
*Romanın akışını keserek araya girer.
Eserleri:Şık ,Şıp Sevdi ,Mürebbiye,Metres , Tesadüf Ben Deli Miyim?,Nimetşinas,Kuyruklu Yıldız Altında İzdivaç
MEHMET AKİF ERSOY(1873-1936)
*Kaynağı İslam dini olan ,imani şiirleri ve manzum hikayeleri ile tanınır.
*Türk şiirine gerçek realizmi getirmiştir.
*Aruzu Türkçe’ye büyük bir ustalıkla uygular.
*Nazım nesre yaklaşmıştır.
*Dini lirizm şiirinin özelliğidir.
*Gözlem önemlidir.Eserlerinde canlı tablolar çizer,şiirinin konularını günlük olaylardan alır.
*Eserleri:Tüm şiirlerini Safahat adlı kitapta toplamıştır
Safahat ,Süleymaniye Kürsüsünden ,Hatıralar , Asım ,Gölgelerdir.
AHMET RASİM
(1864-1932)
*Şiir ,öykü,okul kitapları ,tarih ve bilim konularında eserler yazmıştır.
*Renkli ,canlı bir anlatımı vardır.
*Eserlerinde İstanbul’u özellikle de Beyoğlu’nu anlatmıştır.
*Kısa ve canlı bir cümle yapısı vardır.
*Yazılarını dönemimdeki bütün yayın organlarına göndermiştir.
*Eserleri:Geceleri,Ömr-i Edebi ,Şehir Mektupları , Eşkal-i Zaman ,Gülüp ağladıklarım,Falaka, Ramazan sohbetleri
