Kapı
TANZİMAT EDEBİYATI (1860_1896 )
Tanzimat ve ondan sonra gelen yeniliklerle edebi ve fikir hayatımız , Batı ile tanıştı.1860 yılında Tercüman-ı Ahval gazetesi yayımlanmaya başlanır, ki bu aynı zamanda Tanzimat edebiyatının da başlangıcıdır. Bu dönemde edebiyatımızda birçok yenilik olmuştur.Bunlar :
1)ROMAN - HİKAYE
Türk edebiyatı romanla ilk defa Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’den çevirdiği Telemaque (telemak)tercümesiyle karşılaşır.İlk yerli roman ise 1872 yılında Şemsettin Sami tarafından Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat’tır. İlk hikaye ise Ahmet Mithat Efendi’nin Letaif-i Rivayet isimli eseridir.
2)TİYATRO
Yayınlanan ilk tiyatro eseri Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi’dir. İki perdelik bir piyestir. Bu eserde görücü usulüyle evlenmeyi yerer. Şinasi eseri yazarken meddah geleneğinden yararlanmıştır.
GELENEKSEL TÜRK TİYATROSU
A)KARAGÖZ
*Bir kukla oyunudur, eğlendirme amacı taşır.
*Oyunun bel kemiğini Karagöz adlı cahil biriyle , Hacivat adlı bilgili geçinen biri arasındaki diyaloga dayanır.
*Klişeleşmiş bölümleri vardır.
*Kuklayı oynatan kişi , konuşmaları tek başına yapar.
B)ORTAOYUNU
*Şehir meydanlarında ya da kendileri için hazırlanan yerlerde Pişekar ,Kavuklu ,Zenne gibi sabit tiplerle oynanan güldürü amaçlı seyirlik oyundur.
*Oyunun bel kemiğini şive taklitleri oluşturur.
*Metinsiz ,suflörsüz bir oyundur.
C)MEDDAH
*Tek kişilik bir oyundur.yüksekçe bir yere çıkan meddah ,değişik şivelerle konuşarak anlattığı bir olayla güldürü oluşturur.
3)GAZETE
*İlk defa gazete 1831 yılında çıkarılan Takvim-i Vekayi’dir.bu resmi bir gazetedir.
*Ceride-i Havadis yarı resmi bir gazete olup 1840 'ta İngiliz William Churchill tarafından çıkarılmıştır.
*1860’ta Agah efendi ile Şinasi ‘nin birlikte çıkardıkları Tercüman-ı Ahval ‘dir.bu Türklerin çıkardığı ilk sivil gazetedir.
*1862 de Şinasi Tasvir-i efkar gazetesini tek başına çıkarır.Bir müddet sonra Namık Kemal tarafından yönetilmeye başlanır.
*Bu gazetelerin dışında Muhbir (1866),Hürriyet (1867),Basiret (1869),İbret (1871) gibi gazeteler de çıkarılmıştır.
TANZİMAT EDEBİYATININ BİRİNCİ DÖNEMİNİN ÖZELLİKLERİ*Sanat toplum içindir görüşü benimsenmiştir.ve bu doğrultuda eserler verilmiştir.
*Dilde sadeleşmeyi ,ölçüde heceyi savundular ; ama uygulamadılar.
*Fransız edebiyatından etkilendiler(veremli olma , hastalıklı oluş,duygusallık)
*Divan edebiyatını eleştirdiler.Halk edebiyatını savundular ;ama uygulamadılar.
*Şiirde estetik güzellik değil içerik ön plana çıkmıştır.
*Edebiyatı fikirlerini aktarmak için bir araç olarak görürler.
*Önceki şiirimizde bulunmayan vatan ,millet hak , hukuk ,hürriyet ve meşrutiyet gibi kavramları şiire taşımışlardır.
*Eski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duyguları işlemişlerdir.
*Tiyatro ,roman ,hikaye ,makale ve eleştiri gibi yazı türleri bu dönemde edebiyatımıza girmiştir.
*Noktalama işaretleri ilk defa bu dönemde kullanılmıştır.
*Bu dönem sanatçıları ,edebiyatın yanında siyasetle de ilgilenmiştir.
BU DÖNEM ROMANININ ÖZELLİKLERİ
*Roman tekniği bakımından zayıftır.
*Uzun tasvirlere ve beklenmedik tesadüflere yer verilir.
*Zaman zaman romanın akışı durdurularak okuyucuya bilgi verilir.
*Romanlarda ,cariyelik kurumunun kötülüğü ve yanlış batılılaşma işlenmiştir.
*Kişiler tek yanlı ele alınır,iyiler ödüllendirilir ve kötüler cezalandırılır.
*Konular günlük hayattan ve tarihten alınır.
BİRİNCİ DÖNEM SANATÇILARI
ŞİNASİ (1826_1871)
*Yeniliğin öncüsüdür.
*Tercüman-ı ahval ve Tasvir-i Efkar gazetelerini çıkarmıştır.
*İlk makaleyi yazmıştır.(Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)
*Şiirlerinde konu birliğine ve bütün güzelliğine önem vermiştir.
*Kısa cümleli ,yeni görüşlere örgülü bir nesir yapısı meydana getirmiştir.
*Düşüncelerini yalın ve açık bir anlatımla söyler.
*Konuşma dilini ,yazı dili haline getirmeye çalışmıştır.
*Şiirlerinde aruz ölçüsü kullanmıştır.
*Noktalama işaretlerini ilk defa kullanmıştır.
Eserleri :La fonteine den fabları tercüme etmiştir.Tercümelerini Tercüme-i Manzume isimli eserlerine toplamıştır.
Atasözlerini derlediği Durub-u Emsal –i Osmaniye
Şiirleri :Müntebat-ı Eş’ar ,Divan-ı Şinasi
Batılı anlamda ilk tiyatro :Şair evlenmesidir.
ZİYA PAŞA (1829_1880)
*Doğu kültürüyle yetişmiş ,sonradan batıya yönelmiştir.
*Fikirleriyle yenilikçidir,şiirlerini divan şiiri üslubuyla yazmıştır.
*Edebi yönüyle eskiye bağlıdır.
*Şiir ve İnşa isimli makalesinde halk şiirinin bizim gerçek şiirimiz olduğunu ,yazı dilimizin halkın konuşma dili temel almasını savunur.
*Sade dil savunur,fakat Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalarla yüklü bir dil kullanılmıştır.
*Harabat isimli divan şiiri antolojisinde Şiir ve İnşa makalesindeki fikirlerinin tam tersini söyler.
*Terci-i Bent ve Terkib-i Bentleriyle ünlüdür.
*Atasözü haline gelmiş veciz sözleri de vardır.
Eserleri:Eş’ar –i Ziya ,Külliyat-ı Ziya Zafername:Hiciv türünde kasideleri var,Ali paşayı yermek için yazmıştır.
Defter-i Amal :Hatıra türü yazılarını toplar.
Rüya :Nesir olarak yazılmıştır.
NAMIK KEMAL (1840_1888)
*Vatan şairi olarak tanınır.
*Vatan ,millet ,hürriyet ve adalet konularını işlemiştir.
*Mecazlardan ,manzumlardan arınmış bir şiir dili vardır.
*Bütün edebiyat türlerinde eser vermiştir.
*Tiyatro ona göre bir eğlence değil edebi bir okuldur
*Tiyatro ile ilgili görüşlerini Celalettin Harzemşah isimli yapıtının önsözünde açıklamıştır.
Eserleri:
Tiyatroları :Vatan Yahut Silistre ,Akif Bey , Zavallı Çocuk ,Gülnihal ,Kara Bela , Celalettin Harzemşah isimli divan şiiri antolojisine karşı yazılmıştır.
Tarih alanında ve İslam dini ile ilgili eserler olarak : Renan Mudafanamesi , Kanije Kalesi ve Osmanlı tarihi
Biyografileri de vardır.
İlk edebi roman yazmıştır. İntibah eser Son Pişmanlık adıyla Magosa da yazılmıştır.Eserin diğer bir adıda Sergüzeşt-i Ali Bey’dir.
İlk tarihi roman yazarıdır.Cezmi tarihi bir olayı anlatır.II.Selim zamanında İranlılarla yapılan bir savaşın anlatıldığı romanda roman kahramanı Cezmi vatansever bir askerdir.Romanda onun başından geçen olaylar anlatılır.
ŞEMSETTİN SAMİ (1850_1904)
*İlk roman yazarıdır.Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat.Romanda kölelik ve cariyelik konusunu ele almıştır.
*Kamus-ı Türki isimli sözlük yazarıdır.bu sözlüklerin yanında Kamus-ı alem , Kamus –ı Fransevi isimli sözlüklerin de yazarıdır.
Victor Hugo ‘nun sefillerini çavirmiştir.
Robenson Cruzoe ‘u da tercüme edilmiştir.
AHMET MİTHAT EFENDİ (1844_1912)
*Asıl gayesi halkı ,yetiştirmek ve bilgilendirmektir.
*Edebiyat ,tarih,coğrafya ,ziraat ve iktisat alanında otuz altısı roman olmak üzere iki yüze yakın eser vardır.
*Bazı tiyatro denemeleri yapmışsa da pek başarılı olamamıştır.
*Dili sade ve düzgündür.
*Halka okuma zevkini aşılamıştır.
*Romanları teknik yönden kusurludur.
*Romanın akışını keserek uzun uzun açıklamalar yapar,bilgi verir.
Eserleri:Bazı romanları: Felatun Bey'le Rakım Efendi, Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Yeniçeriler, Paris'te Bir Türk Kızı
Hikaye türünün ilk örneği sayılan Letaif –i Rivayat isimli hikaye kitabıdır.
AHMET VEFİK PAŞA (1823_1891)
*Milliyetçilik ve Türkçülük fikirlerinin savunucusudur.
*Tiyatro alanındaki çalışmaları ile ünlüdür.
*Halkı tiyatroya alıştırmıştır.Bunun içinde Bursa da bir tiyatro yaptırmıştır.
*Tarih ve dil sahasında önemli eseri Lehçe-i Osmani
*Seçere-i Türki adlı eseri Osmanlıca’ya çevirmiştir.
*Tarih eserleri: Fezleke –i Tarih-i Osmani , Hikmet-i Tarih,
*Moliere’nın hemen hemen bütün eserlerini tercüme etmiştir.
TANZİMAT EDEBİYATININ 2.DÖNEMİNİN ÖZELLİKLERİ
*Sanat sanat içindir anlayışıyla eserler vermiştir.
*Dil ağırdır.
*Batı edebiyatının savunmuşlardır.Batı edebiyatı örneklerini başarıyla ortaya koymuşlardır.
*Romanda realizmin tesiri şiirde ise romantizmin tesiri görülür.
*Kölelik ,cariyelik ve yanlış batılılaşma bu dönem romanlarında işlenen konulardır.
*Bu dönem sanatçıları :siyaset ve toplum sorunları ile ilgilenmemişler ,yalnızca edebiyatla ilgilenmişlerdir.
*Bu dönem sanatçıları :Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan , Nabızade Nazım , Sami Paşazade Sezai , Muallim Naci
2.DÖNEM SANATÇILARI
RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847_1914)
*Şiir,roman ,hikaye ,eleştiri ,edebi bilgiler ve tiyatro türünde eserler vermiştir.
*Şiirlerinde hüzün ve elem vardır.
*Hüzünlü duygular ,ölümü hatırlatan tabiat manzaraları ,solgun güller ,küçük kuşlar şiirinde işlediği konulardır.
*Şiirde kulak için kafiye görüşünü savunur.
*Şiir alanında fazla başarılı değildir,nesirde başarılıdır.
Eserleri:
İlk realist roman yazarıdır. Araba Sevdası eserde bilgisizce batıyı taklit eden Bihruz Bey’in ne hallere düştüğü anlatılır.Yer yer realist çizgilerle ve ince bir eleştiriye böyle insanlar göz önünde serilir.
Şiirleri :Nağme-i Seher ,Yadigar-ı Şebap . Zemzeme bir diğer eseri de oğlu Nihat için yazdığı şiirlerini ve nesirlerini de topladığı Pejmürde’dir.
*Not: Zemzeme’lere karşı Muallim Naci Demdeme adlı kitabında yazmıştır.
Tiyatroları; Afife Anjelik ,Vuslat, Atala ve Çok Bilen Çok Yanılır.
Hikaye :Muhsin Bey ve Şemsa
Eleştiri :Takdir-i Elhan
Edebi bilgiler:Talim-i Edebiyat
Ayrıca birçok romantik Fransız şairinin şiirlerini Türkçe’ye çevirmiştir.
ABDÜLHAK HAMİT TARHAN
(1852_1937)
*Divan şiirini sona erdiren sanatçıdır.
*Batı şiirindeki yenilikleri Türk şiirine uygulamıştır.
*Divan şiirinin nazım şekilleriyle kafiye düzenini kullanmamıştır.
*Romantizmin etkisindedir.
*Şiirinde taşkınlık ve yücelik ,söyleyişte tezat onun şiirinin en büyük özelliğidir.
*Tezat sanatını çok kullanmıştır.Tezatlar şairidir.
*Şiirlerinde ve tiyatrolarında tarihi konular önemli yer tutar.
*Hayat,tabiat,ölüm,ve insanlık gibi konuları işlemiştir.Ölüm şiir estetiğini oluşturur.
*Önemli şiirleri:Makber, Sahra, Belde, Baladan Bir Ses ,Garam, Ölü ,Hacle
*Tiyatroları oynamak için değil,okunmak içindir.
*Tiyatrolarında insanların yanında ölüler ,ruhlar ve hayaletler de yer alır.
*Tiyatrolarında Milli, İslam Tarihi ile ilgili egzotik konuları işlemiştir.
*Bazı tiyatrolarında Shakespeare’nin etkileri görülür.Dram türünde eserler vermiştir.
*Tiyatroları manzum ve düzyazı şeklindedir.
*Şair-i Azam olarak bilinir.
Eserleri:Macera’yı aşk ,Tarık ,Finten ,Liberte , Hakan ,Tezer ,Nesteren
SAMİ PAŞAZADE SEZAİ
(1860_1936)
*Batı edebiyatında yazdığı hikayeleri tanınır.
*Hikayelerinde Fransız realistlerinden izler vardır.
Eserleri:Sergüzeşt(roman)
Dilber adındaki esir kızın çalıştığı evin oğluyla aralarında doğan mutsuz aşkı ve acı sonu anlatır.Romanda realizm ve romantizm kendini hissettirir.Gözlemlerden dolayı realist yönü ağır basar.
İclal:Bu kitapta yeğeni İclal ‘in ölümü üzerine yazdığı mensur şiirlerini bazı düzyazılarını ve hatıralarını anlatır.
*Şir (Piyestir.)
NABIZADE NAZIM
(1862_1893)
*Realizm ve naturalizm öncüsüdür.
*Roman ve hikayeleri ile tanınmıştır.
*Karabibik(ilk köy romanı kabul edilir.) öyküden uzun, roman kısadır.
*Kahramanlarını yöresel şiveleriyle konuşturur.
*Gözlem önemli bir tutar.
*Yazar , tasvir ve tahlilinde son derece başarılıdır.
MUALLİM NACİ
(1850_1893)
*Eski edebiyat taraftarlarının lideri durumundadır.
*Eski şiirin temsilcisi olarak ün yapmasına rağmen Batılı şiir tarzında da başarılı örnekler vermiştir.
*Dili sadedir,dili kullanmada başarılıdır.
*İlk köy şiiri yazarıdır.
*Eserleri:Şiirleri:Ateş-Pare ,Şerare ,Sümbüle ve fürüzandır.
Recaizade’nin Zemzemelerine karşılık Demdemesi vardır.
Edebi bilgiler:Islahat-ı edebiye
Lugat:Lugat-ı Naci
Tanzimat ve ondan sonra gelen yeniliklerle edebi ve fikir hayatımız , Batı ile tanıştı.1860 yılında Tercüman-ı Ahval gazetesi yayımlanmaya başlanır, ki bu aynı zamanda Tanzimat edebiyatının da başlangıcıdır. Bu dönemde edebiyatımızda birçok yenilik olmuştur.Bunlar :
1)ROMAN - HİKAYE
Türk edebiyatı romanla ilk defa Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’den çevirdiği Telemaque (telemak)tercümesiyle karşılaşır.İlk yerli roman ise 1872 yılında Şemsettin Sami tarafından Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat’tır. İlk hikaye ise Ahmet Mithat Efendi’nin Letaif-i Rivayet isimli eseridir.
2)TİYATRO
Yayınlanan ilk tiyatro eseri Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi’dir. İki perdelik bir piyestir. Bu eserde görücü usulüyle evlenmeyi yerer. Şinasi eseri yazarken meddah geleneğinden yararlanmıştır.
GELENEKSEL TÜRK TİYATROSU
A)KARAGÖZ
*Bir kukla oyunudur, eğlendirme amacı taşır.
*Oyunun bel kemiğini Karagöz adlı cahil biriyle , Hacivat adlı bilgili geçinen biri arasındaki diyaloga dayanır.
*Klişeleşmiş bölümleri vardır.
*Kuklayı oynatan kişi , konuşmaları tek başına yapar.
B)ORTAOYUNU
*Şehir meydanlarında ya da kendileri için hazırlanan yerlerde Pişekar ,Kavuklu ,Zenne gibi sabit tiplerle oynanan güldürü amaçlı seyirlik oyundur.
*Oyunun bel kemiğini şive taklitleri oluşturur.
*Metinsiz ,suflörsüz bir oyundur.
C)MEDDAH
*Tek kişilik bir oyundur.yüksekçe bir yere çıkan meddah ,değişik şivelerle konuşarak anlattığı bir olayla güldürü oluşturur.
3)GAZETE
*İlk defa gazete 1831 yılında çıkarılan Takvim-i Vekayi’dir.bu resmi bir gazetedir.
*Ceride-i Havadis yarı resmi bir gazete olup 1840 'ta İngiliz William Churchill tarafından çıkarılmıştır.
*1860’ta Agah efendi ile Şinasi ‘nin birlikte çıkardıkları Tercüman-ı Ahval ‘dir.bu Türklerin çıkardığı ilk sivil gazetedir.
*1862 de Şinasi Tasvir-i efkar gazetesini tek başına çıkarır.Bir müddet sonra Namık Kemal tarafından yönetilmeye başlanır.
*Bu gazetelerin dışında Muhbir (1866),Hürriyet (1867),Basiret (1869),İbret (1871) gibi gazeteler de çıkarılmıştır.
TANZİMAT EDEBİYATININ BİRİNCİ DÖNEMİNİN ÖZELLİKLERİ*Sanat toplum içindir görüşü benimsenmiştir.ve bu doğrultuda eserler verilmiştir.
*Dilde sadeleşmeyi ,ölçüde heceyi savundular ; ama uygulamadılar.
*Fransız edebiyatından etkilendiler(veremli olma , hastalıklı oluş,duygusallık)
*Divan edebiyatını eleştirdiler.Halk edebiyatını savundular ;ama uygulamadılar.
*Şiirde estetik güzellik değil içerik ön plana çıkmıştır.
*Edebiyatı fikirlerini aktarmak için bir araç olarak görürler.
*Önceki şiirimizde bulunmayan vatan ,millet hak , hukuk ,hürriyet ve meşrutiyet gibi kavramları şiire taşımışlardır.
*Eski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duyguları işlemişlerdir.
*Tiyatro ,roman ,hikaye ,makale ve eleştiri gibi yazı türleri bu dönemde edebiyatımıza girmiştir.
*Noktalama işaretleri ilk defa bu dönemde kullanılmıştır.
*Bu dönem sanatçıları ,edebiyatın yanında siyasetle de ilgilenmiştir.
BU DÖNEM ROMANININ ÖZELLİKLERİ
*Roman tekniği bakımından zayıftır.
*Uzun tasvirlere ve beklenmedik tesadüflere yer verilir.
*Zaman zaman romanın akışı durdurularak okuyucuya bilgi verilir.
*Romanlarda ,cariyelik kurumunun kötülüğü ve yanlış batılılaşma işlenmiştir.
*Kişiler tek yanlı ele alınır,iyiler ödüllendirilir ve kötüler cezalandırılır.
*Konular günlük hayattan ve tarihten alınır.
BİRİNCİ DÖNEM SANATÇILARI
ŞİNASİ (1826_1871)
*Yeniliğin öncüsüdür.
*Tercüman-ı ahval ve Tasvir-i Efkar gazetelerini çıkarmıştır.
*İlk makaleyi yazmıştır.(Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)
*Şiirlerinde konu birliğine ve bütün güzelliğine önem vermiştir.
*Kısa cümleli ,yeni görüşlere örgülü bir nesir yapısı meydana getirmiştir.
*Düşüncelerini yalın ve açık bir anlatımla söyler.
*Konuşma dilini ,yazı dili haline getirmeye çalışmıştır.
*Şiirlerinde aruz ölçüsü kullanmıştır.
*Noktalama işaretlerini ilk defa kullanmıştır.
Eserleri :La fonteine den fabları tercüme etmiştir.Tercümelerini Tercüme-i Manzume isimli eserlerine toplamıştır.
Atasözlerini derlediği Durub-u Emsal –i Osmaniye
Şiirleri :Müntebat-ı Eş’ar ,Divan-ı Şinasi
Batılı anlamda ilk tiyatro :Şair evlenmesidir.
ZİYA PAŞA (1829_1880)
*Doğu kültürüyle yetişmiş ,sonradan batıya yönelmiştir.
*Fikirleriyle yenilikçidir,şiirlerini divan şiiri üslubuyla yazmıştır.
*Edebi yönüyle eskiye bağlıdır.
*Şiir ve İnşa isimli makalesinde halk şiirinin bizim gerçek şiirimiz olduğunu ,yazı dilimizin halkın konuşma dili temel almasını savunur.
*Sade dil savunur,fakat Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalarla yüklü bir dil kullanılmıştır.
*Harabat isimli divan şiiri antolojisinde Şiir ve İnşa makalesindeki fikirlerinin tam tersini söyler.
*Terci-i Bent ve Terkib-i Bentleriyle ünlüdür.
*Atasözü haline gelmiş veciz sözleri de vardır.
Eserleri:Eş’ar –i Ziya ,Külliyat-ı Ziya Zafername:Hiciv türünde kasideleri var,Ali paşayı yermek için yazmıştır.
Defter-i Amal :Hatıra türü yazılarını toplar.
Rüya :Nesir olarak yazılmıştır.
NAMIK KEMAL (1840_1888)
*Vatan şairi olarak tanınır.
*Vatan ,millet ,hürriyet ve adalet konularını işlemiştir.
*Mecazlardan ,manzumlardan arınmış bir şiir dili vardır.
*Bütün edebiyat türlerinde eser vermiştir.
*Tiyatro ona göre bir eğlence değil edebi bir okuldur
*Tiyatro ile ilgili görüşlerini Celalettin Harzemşah isimli yapıtının önsözünde açıklamıştır.
Eserleri:
Tiyatroları :Vatan Yahut Silistre ,Akif Bey , Zavallı Çocuk ,Gülnihal ,Kara Bela , Celalettin Harzemşah isimli divan şiiri antolojisine karşı yazılmıştır.
Tarih alanında ve İslam dini ile ilgili eserler olarak : Renan Mudafanamesi , Kanije Kalesi ve Osmanlı tarihi
Biyografileri de vardır.
İlk edebi roman yazmıştır. İntibah eser Son Pişmanlık adıyla Magosa da yazılmıştır.Eserin diğer bir adıda Sergüzeşt-i Ali Bey’dir.
İlk tarihi roman yazarıdır.Cezmi tarihi bir olayı anlatır.II.Selim zamanında İranlılarla yapılan bir savaşın anlatıldığı romanda roman kahramanı Cezmi vatansever bir askerdir.Romanda onun başından geçen olaylar anlatılır.
ŞEMSETTİN SAMİ (1850_1904)
*İlk roman yazarıdır.Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat.Romanda kölelik ve cariyelik konusunu ele almıştır.
*Kamus-ı Türki isimli sözlük yazarıdır.bu sözlüklerin yanında Kamus-ı alem , Kamus –ı Fransevi isimli sözlüklerin de yazarıdır.
Victor Hugo ‘nun sefillerini çavirmiştir.
Robenson Cruzoe ‘u da tercüme edilmiştir.
AHMET MİTHAT EFENDİ (1844_1912)
*Asıl gayesi halkı ,yetiştirmek ve bilgilendirmektir.
*Edebiyat ,tarih,coğrafya ,ziraat ve iktisat alanında otuz altısı roman olmak üzere iki yüze yakın eser vardır.
*Bazı tiyatro denemeleri yapmışsa da pek başarılı olamamıştır.
*Dili sade ve düzgündür.
*Halka okuma zevkini aşılamıştır.
*Romanları teknik yönden kusurludur.
*Romanın akışını keserek uzun uzun açıklamalar yapar,bilgi verir.
Eserleri:Bazı romanları: Felatun Bey'le Rakım Efendi, Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Yeniçeriler, Paris'te Bir Türk Kızı
Hikaye türünün ilk örneği sayılan Letaif –i Rivayat isimli hikaye kitabıdır.
AHMET VEFİK PAŞA (1823_1891)
*Milliyetçilik ve Türkçülük fikirlerinin savunucusudur.
*Tiyatro alanındaki çalışmaları ile ünlüdür.
*Halkı tiyatroya alıştırmıştır.Bunun içinde Bursa da bir tiyatro yaptırmıştır.
*Tarih ve dil sahasında önemli eseri Lehçe-i Osmani
*Seçere-i Türki adlı eseri Osmanlıca’ya çevirmiştir.
*Tarih eserleri: Fezleke –i Tarih-i Osmani , Hikmet-i Tarih,
*Moliere’nın hemen hemen bütün eserlerini tercüme etmiştir.
TANZİMAT EDEBİYATININ 2.DÖNEMİNİN ÖZELLİKLERİ
*Sanat sanat içindir anlayışıyla eserler vermiştir.
*Dil ağırdır.
*Batı edebiyatının savunmuşlardır.Batı edebiyatı örneklerini başarıyla ortaya koymuşlardır.
*Romanda realizmin tesiri şiirde ise romantizmin tesiri görülür.
*Kölelik ,cariyelik ve yanlış batılılaşma bu dönem romanlarında işlenen konulardır.
*Bu dönem sanatçıları :siyaset ve toplum sorunları ile ilgilenmemişler ,yalnızca edebiyatla ilgilenmişlerdir.
*Bu dönem sanatçıları :Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan , Nabızade Nazım , Sami Paşazade Sezai , Muallim Naci
2.DÖNEM SANATÇILARI
RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847_1914)
*Şiir,roman ,hikaye ,eleştiri ,edebi bilgiler ve tiyatro türünde eserler vermiştir.
*Şiirlerinde hüzün ve elem vardır.
*Hüzünlü duygular ,ölümü hatırlatan tabiat manzaraları ,solgun güller ,küçük kuşlar şiirinde işlediği konulardır.
*Şiirde kulak için kafiye görüşünü savunur.
*Şiir alanında fazla başarılı değildir,nesirde başarılıdır.
Eserleri:
İlk realist roman yazarıdır. Araba Sevdası eserde bilgisizce batıyı taklit eden Bihruz Bey’in ne hallere düştüğü anlatılır.Yer yer realist çizgilerle ve ince bir eleştiriye böyle insanlar göz önünde serilir.
Şiirleri :Nağme-i Seher ,Yadigar-ı Şebap . Zemzeme bir diğer eseri de oğlu Nihat için yazdığı şiirlerini ve nesirlerini de topladığı Pejmürde’dir.
*Not: Zemzeme’lere karşı Muallim Naci Demdeme adlı kitabında yazmıştır.
Tiyatroları; Afife Anjelik ,Vuslat, Atala ve Çok Bilen Çok Yanılır.
Hikaye :Muhsin Bey ve Şemsa
Eleştiri :Takdir-i Elhan
Edebi bilgiler:Talim-i Edebiyat
Ayrıca birçok romantik Fransız şairinin şiirlerini Türkçe’ye çevirmiştir.
ABDÜLHAK HAMİT TARHAN
(1852_1937)
*Divan şiirini sona erdiren sanatçıdır.
*Batı şiirindeki yenilikleri Türk şiirine uygulamıştır.
*Divan şiirinin nazım şekilleriyle kafiye düzenini kullanmamıştır.
*Romantizmin etkisindedir.
*Şiirinde taşkınlık ve yücelik ,söyleyişte tezat onun şiirinin en büyük özelliğidir.
*Tezat sanatını çok kullanmıştır.Tezatlar şairidir.
*Şiirlerinde ve tiyatrolarında tarihi konular önemli yer tutar.
*Hayat,tabiat,ölüm,ve insanlık gibi konuları işlemiştir.Ölüm şiir estetiğini oluşturur.
*Önemli şiirleri:Makber, Sahra, Belde, Baladan Bir Ses ,Garam, Ölü ,Hacle
*Tiyatroları oynamak için değil,okunmak içindir.
*Tiyatrolarında insanların yanında ölüler ,ruhlar ve hayaletler de yer alır.
*Tiyatrolarında Milli, İslam Tarihi ile ilgili egzotik konuları işlemiştir.
*Bazı tiyatrolarında Shakespeare’nin etkileri görülür.Dram türünde eserler vermiştir.
*Tiyatroları manzum ve düzyazı şeklindedir.
*Şair-i Azam olarak bilinir.
Eserleri:Macera’yı aşk ,Tarık ,Finten ,Liberte , Hakan ,Tezer ,Nesteren
SAMİ PAŞAZADE SEZAİ
(1860_1936)
*Batı edebiyatında yazdığı hikayeleri tanınır.
*Hikayelerinde Fransız realistlerinden izler vardır.
Eserleri:Sergüzeşt(roman)
Dilber adındaki esir kızın çalıştığı evin oğluyla aralarında doğan mutsuz aşkı ve acı sonu anlatır.Romanda realizm ve romantizm kendini hissettirir.Gözlemlerden dolayı realist yönü ağır basar.
İclal:Bu kitapta yeğeni İclal ‘in ölümü üzerine yazdığı mensur şiirlerini bazı düzyazılarını ve hatıralarını anlatır.
*Şir (Piyestir.)
NABIZADE NAZIM
(1862_1893)
*Realizm ve naturalizm öncüsüdür.
*Roman ve hikayeleri ile tanınmıştır.
*Karabibik(ilk köy romanı kabul edilir.) öyküden uzun, roman kısadır.
*Kahramanlarını yöresel şiveleriyle konuşturur.
*Gözlem önemli bir tutar.
*Yazar , tasvir ve tahlilinde son derece başarılıdır.
MUALLİM NACİ
(1850_1893)
*Eski edebiyat taraftarlarının lideri durumundadır.
*Eski şiirin temsilcisi olarak ün yapmasına rağmen Batılı şiir tarzında da başarılı örnekler vermiştir.
*Dili sadedir,dili kullanmada başarılıdır.
*İlk köy şiiri yazarıdır.
*Eserleri:Şiirleri:Ateş-Pare ,Şerare ,Sümbüle ve fürüzandır.
Recaizade’nin Zemzemelerine karşılık Demdemesi vardır.
Edebi bilgiler:Islahat-ı edebiye
Lugat:Lugat-ı Naci
